20. Hoe gebruik je de apostrof in 'twee oma's', 'oma's hoed' en 'omaatje'?

Zoals aangegeven in de titel: oma's en omaatje.

De apostrof wordt gebruikt om verkeerde uitspraak te voorkomen. Normaal gesproken komt de -s van het meervoud of de bezitsvorm aan het woord vast: tafels, Jans jas. Maar zonder apostrof rijmt auto's op los en accu's op kus. Er is kans op verkeerde uitspraak als het woord eindigt op een lettergreep met een klinker (a, e, i, o, u, y) die verlengd wordt uitgesproken (aa, ee, enz.).

Bij het verkleinwoord doet zich dit probleem ook voor. Toch schrijven we hier niet 'oma'tje'. Hier wordt een verkeerde uitspraak voorkomen door de klinker te verdubbelen: omaatje. De i schrijven we verlengd als ie. Wel wordt de apostrof gebruikt bij een verkleinwoord eindigend op u (uitgesproken als oe) of y, want deze klinkertekens worden niet verdubbeld. In schema:

Het zou handiger zijn geweest wanneer het gebruik van de apostrof bij de verkleinwoorden hetzelfde was als bij de bezitsvorm, dus: collega'tje, logé'tje, bikini'tje. Helaas hebben de spellingregelaars anders beslist en vormt de spelling van het verkleinwoord een uitzondering. Zelfs de é, waarbij het niet fout kan gaan, wordt verlengd tot ee. Ongelukkigerwijs bestaan er ook nog uitzonderingen op de uitzondering: de verkleinwoorden op u (oe-klank) en y.

Een foute spelling als 'collega'tje' of 'foto'tje' is dus een poging tot meer regelmaat. En de foute spelling 'babietje' is een poging om van een lastige uitzondering op een uitzondering af te komen.

Zie verder over de apostrof – ook als weglatingsteken (m'n) en het verschil tussen's winters en winters – de Schrijfwijzer, paragraaf 8.7.