Er is geen betekenisverschil, wel een verschil in gebruik.
elk
ieder
De politie heeft elk directielid ondervraagd.
ieder
elk
De politie heeft iedere kamer doorzocht.
De woorden elk en ieder zijn inwisselbaar. Wel zijn er enkele vaste uitdrukkingen waarin elk of ieder is ingeburgerd: voor elk wat wils, ieder op zijn beurt, ieder voor zich, met ieders goedkeuring, in ieders aandacht. Soms wordt een onderscheid gemaakt op een van de volgende drie punten:
1. zaak / persoon
Bij zaken bestaat soms een lichte voorkeur voor elk: elk huis, elke kamer. Bij personen bestaat soms een lichte voorkeur voor ieder: iedere jongen, ieder directielid. Vaste uitdrukkingen zoals voor elk wat wils vormen hierop een uitzondering. En melk is goed voor ieder rijmt niet.
2. het-woord / de-woord
Bij het-woorden bestaat soms een lichte voorkeur voor elk; bij de-woorden voor ieder. Maar dan zou het moeten zijn elk directielid en iedere kamer. Ook hier vormen min of meer vaste uitdrukkingen een uitzondering: in ieders belang, in ieders hart.
3. geheel / afzonderlijk
Het onderscheid tussen elk voor 'geheel' en ieder voor 'afzonderlijk' loopt parallel met een onderscheid zoals de Engelse taal dat kent bij de woorden every en each. Bij every of elk gaat het eerder om het geheel. Bij each of ieder gaat het om afzonderlijke onderdelen. Hetzelfde onderscheid bestaat bij verscheidene / verschillende (zie enige / enkele / ettelijke / meerdere / sommige / verscheidene / verschillende).
Wanneer iemand een onderscheid wil maken, dan kan het derde onderscheid soms zinnig zijn. Ieder als de betekeniselementen 'afzonderlijk' of 'verschillend' een rol spelen en elk in andere gevallen. Bijvoorbeeld:
- Hij had kritiek op elk voorstel. (hij had steeds kritiek)
- Hij had kritiek op ieder voorstel. (hij had bij ieder voorstel andere kritiek)
Op basis van dit onderscheid zegt men bijvoorbeeld ook Hij had aan elke hand een kind, want het gaat niet om de verschillen tussen de handen. Maar het is zeker niet verboden om te schrijven dat ieder van de bruidsmeisjes aan ieder oor een schattig oorbelletje droeg. Laat elke schrijver iedere keer dat een van deze woordjes nodig is, bedenken dat iedere schrijver elke keer een vrije keuze heeft.
