Er is betekenisverschil.
staaf
langwerpig dun voorwerp
Met enkele staven dynamiet werd de brug opgeblazen.
staf
stok, scepter, leidinggevend personeel
De staf van een bisschop is eigenlijk een herdersstaf, en staat symbool voor de zorg van de bisschop voor de gelovigen.
De woorden zijn heel verwant, zoals nog te zien is uit het voor beide geldende meervoud: staven. Staaf is eigenlijk een verbogen vorm van staf. Uit de eerste betekenis van staf ontwikkelde zich de betekenis ‘scepter’, een ‘stok als teken van waardigheid’ en daaruit weer ‘leidinggevend personeel’ (‘stafdragers’). Beide woorden in één zin: Het sinterklaasfeest begon met het uitdelen van stukjes banketstaaf en voor ieder een versierde speculaasstaf.
Staaf lijkt in betekenis veel op stang. Maar een stang is doorgaans rond en van metaal, behalve natuurlijk bij herten met een takvormig ‘stanggewei’. En een staaf is rond of vierkant en kan uit allerlei materiaal bestaan zoals ook het woord ‘staafbatterij’ laat zien.
En hoe komen we dan aan de uitdrukking ‘de staf over iemand breken’ in de betekenis van ‘iemand veroordelen’? In de middeleeuwen brak een rechter zijn staf boven de ter dood veroordeelde, als teken van een gebroken leven. En wat doet ‘stang’ in de betekenis ‘iemand op stang jagen’? Hier is de stang het metalen staafje in de mond van een paard. Dat staafje zit vast aan de kinketting zodat men het paard goed kan aansporen. Zo, nu weet u weer van ‘staf, staaf en stang’. Dat zou een mooi synoniem zijn voor ‘van de hoed en de rand weten’.
