Er is geen verschil in betekenis. Wel lijkt er een onderscheid in wording.

compassie

medelijden (meer als levenshouding)

Met compassie als leidraad wilde het CDA stelling nemen tegen een liberaal mensbeeld.

medelijden

verdriet voelen over het lijden van een ander

Kinderen met speciale behoeften hebben geen medelijden nodig, maar liefde en respect.

Medelijden is de letterlijke vertaling van het Latijnse compassie, dat zelf weer de vertaling is van het Griekse sympathie, letterlijk ‘mee-lijden’ of ‘samen ondergaan’. En wanneer compassie en sympathie in het Nederlands een verschillende betekenis hebben, dan is het niet zo vreemd dat taalgebruikers ook medelijden en compassie willen onderscheiden. Compassie is dan niet zozeer een (tijdelijk) gevoel maar een mentaliteit, zoals ook weleens wordt aangevoeld bij het oude woord mededogen, dat letterlijk eveneens ‘medelijden’ betekent (van een nog ouder woord ‘dogen’ in de betekenis van: ondergaan of verduren). Compassie wordt dan als volgt gebruikt.

Compassie is niet: je verdrietig voelen over het verdriet van de ander, maar beseffen wat het betekent om zoiets te voelen.

Compassie is wat anders dan medelijden. Het is echt naast de ander gaan staan.

Compassie is meer dan medelijden, het is mededogen. Hulpverleners kunnen zo door hun passie in beslag worden genomen, dat ze de compassie uit het oog verliezen.

Het onderscheid doet denken aan een boeddhistische benadering waarin medelijden en mededogen gezien worden als verschillende vormen van meeleven. Hier volgt de uitleg van een niet-boeddhist: Medelijden is een gevoel, een tijdelijke toestand waarin je niet vrij bent van het leed dat je ziet. Mededogen is een permanente geestestoestand in wijsheid en gelijkmoedigheid, en daarin meeleven met het leed van de ander.

Met deze betekenisonderscheiding wordt in compassie een poging gedaan om het in onbruik geraakte woord mededogen tot nieuw leven te wekken. Laten we met onze passie voor taal vooral meeleven om te zien of dit onderscheid levensvatbaar is.