Er is een klein betekenisverschil.

conferentie    

grootschalige bijeenkomst om te beraadslagen over een bepaald onderwerp, met deskundigen of vertegenwoordigende deelnemers

Op de klimaatconferentie van Madrid (2019) werden helaas te weinig afspraken gemaakt.

 

congres          

grootschalige bijeenkomst van een organisatie of van wetenschappers, met thema’s die door organisatoren zijn aangedragen.

Het congres van het Genootschap Onze Taal in 2019 had een zeer gevarieerd programma.

 

Een congres is ook een bijeenkomst over politieke thema’s, zoals in partijcongres. En in Amerika wordt met dit woord ook de volksvertegenwoordiging aangeduid (Senaat en Huis van Afgevaardigden). Een goed voorbeeld is ook het Congres van Wenen (1814-15) waar na de val van Napoleon de grenzen in Europa opnieuw werden vastgesteld. Je zou verwachten dat we daarom ook spreken over het Congres van Jalta (1945) waar Roosevelt, Stalin en Churchill overlegeden over de toekomst na Hitler, maar deze bijeenkomst staat bekend als de Conferentie van Jalta. Misschien wel hierom: een conferentie is meer gebaseerd op gelijkwaardigheid van de deelnemers om een duidelijk afgebakend probleem op te lossen. Dat zie je ook aan samenstellingen als bisschoppenconferentie en ontwapeningsconferentie. Bij een congres is eerder sprake van een strakke leiding en hiërarchie (in het geval van Wenen die van de overwinnende partijen). 

Onze taal kent nog drie woorden voor meer kleinschalige en korte bijeenkomsten. Ook deze verschillen in betekenis:

seminar          

kleinschalige studiebijeenkomst

Hij ging naar London om een seminar te volgen over internetcriminaliteit.

symposium    

kleinschalige wetenschappelijke bijeenkomst, met lezingen en discussie

Bij zijn afscheid kreeg de hoogleraar een symposium aangeboden door zijn medewerkers.

colloquium    

kleinschalig discussiecollege

Het colloquium kunstrestauratie geeft in vier ochtenden inzicht in de nieuwste infraroodtechnieken.

In seminar zit het Latijnse woord ‘semen’ voor ‘zaad’ (dus een ‘zaaibed’ voor kennis). Het was van oorsprong een bijeenkomst van studenten met een professor. In symposium zit het Griekse woord ‘posis’ voor ‘drinken’. Het was oorspronkelijk een goed gesprek met een drankje na een maaltijd. In colloquium zit het Latijnse woord voor ‘samenspraak’. Uit de academische wereld kennen we nog het ‘colloquium doctum’, een ‘geleerd gesprek’ in plaats van een tentamen.