Inleiding Verwarwoordenboek
Dit Verwarwoordenboek is eigenlijk een ontwarwoordenboek. Het gaat om woordparen met een onduidelijk betekenisverschil, zoals afgunst / jaloezie en bloot / naakt. Om woorden met stijlverschil, zoals keuzen / keuzes en kooplieden / kooplui. En om woorden die niet echt verschillen: direct / gelijk / meteen. Het gaat om voorzetsels: gek op, gek met, gek van. Uiteraard gaat het ook om klassiekers als hun / hen, en spellingkwesties als friet / frites en tenslotte of ten slotte.
U kunt hier kiezen uit drie tekstjes vooraf: een taalfilosofische inleiding, een ‘creationistische’ beschouwing en een voorwoord. Nee, over het verschil tussen een inleiding en een voorwoord heb ik nooit een vraag gehad.
Verwarwoordenboek
Er is een betekenisverschil.
moment
ogenblik
Dit lijkt me niet het geschikte moment om hem te storen.
momentum
impuls, beweegkracht; periode waarin beweging te zien is
In deze ingewikkelde onderhandelingen moeten we er wel voor zorgen dat het momentum niet voorbijgaat.
Het woord momentum kan ook betekenen: 'de juiste periode om iets te doen'. Zoiets als het ijzer smeden als het heet is. Maar die juiste periode mag niet verengd worden tot 'het geschikte moment'. Want we zeggen niet: Dit lijkt me niet het momentum om hem te storen.
Er is een betekenisverschil.
moraal
ideeën over goed of slecht, zedenleer, zedenles
Wat is de moraal van het sprookje van Roodkapje?
moreel geestelijke
weerbaarheid (en bijvoeglijk naamwoord bij moraal)
Ondanks de zware bestralingen is het moreel van de patiënt uitstekend.
Verwarrend is dat moraal ook een bijvoeglijk naamwoord moreel kent (de moraal betreffende). Dit vinden we terug in morele verplichtingen of immoreel gedrag. En dit moreel mag weer niet verward worden met een ander bijvoeglijk naamwoord: moralistisch, 'een overdreven en belerende aandacht voor wat goed of fout is'. Dus, ook al is het moreel van de vredesmacht hoog, wanneer de moraal slecht is dan is het moreel verantwoord en zeker niet moralistisch om daarop kritiek te leveren.
Er is een betekenisverschil.
motivatie
bereidheid om iets te doen, stimulans, motief
De motivatie van de medewerkers om langer door te werken was niet erg groot.
motivering
argumentatie, datgene wat als argument of motief wordt gepresenteerd
De minister gaf de volgende motivering bij het ontraden van de motie.
Motivering wordt ook wel gebruikt in de betekenis 'motivatie', maar soms kan het handig zijn om onderscheid te maken tussen het motief en datgene waarmee u iets motiveert. Als u bijvoorbeeld niet naar een receptie wilt omdat u zo'n hekel hebt aan de jubilaris, dan is dat uw motivatie. Maar uw motivering kan dan zijn 'dringende werkzaamheden'.
Voor meer woordparen waarbij het achtervoegsel -atie / -ering tot een betekenisverschil kan leiden, kijkt u bij fundatie / fundering.
Er is een klein betekenisverschil.
mottig
door motten aangevreten, motterig
Hij liep daar in zo’n oude mottige jas rond!
motterig
druilerig
's Morgens was het grauw en wat motterig, maar de temperatuur viel mee.
Het woord motterig wordt ook voor iets anders dan het weer gebruikt, bijvoorbeeld in motterig hout (hout met vlekken) of motterige overpeinzingen (sombere gedachten).
Voor meer van deze woordparen kijkt u bij aanhalig / aanhalerig.
De woorden verschillen in betekenis.
mul
niet aan elkaar: poederachtig, droog
Zij sjokten onder de brandende zon door het mulle zand.
rul
niet aan elkaar: korrelig, oneffen
In plaats van gehaktballetjes heb ik nu rul gehakt door de soep gedaan.
De overeenkomst tussen beide woorden zit in de losse structuur. Maar mul is fijner en droger dan rul, en rul is door de korrelige structuur ook vaak oneffen. Beide woorden in één zin? Op de vloedlijn is het zand zo rul, dan zit ik liever in het mulle zand in een duinpan.
Er is geen betekenisverschil, het gaat om een verschil in stijl.
Enkele woorden van Griekse of Latijnse herkomst kennen een klassiek meervoud én een Nederlands meervoud. De klassieke meervouden klinken iets deftiger. Voor meer woordparen met een klassiek en een Nederlands meervoud kijkt u bij bases / basissen.
Er is soms een klein betekenisverschil.
musicus
iemand die muziek ten gehore brengt (eerder professioneel, vooral klassieke muziek)
Het beroep van uitvoerend musicus stond in de tijd van Mozart niet zo in aanzien als nu.
muzikant iemand
die muziek ten gehore brengt (eerder amateur, vooral lichte muziek)
Kijk dit is een handige stem-app voor muziekdocenten, musici en muzikanten.
De god van de onderwereld tot Orpheus: 'Zo, en wat komt ons muzikantje hier doen?'
Zoektips
In het blok 'Zoeken in de Schrijfwijzer' kun je een zoekterm intypen. Daarna klik je op Enter of op het vergrootglas.
Bij woordgroepen kun je ook zoeken door enkele aanhalingstekens te gebruiken. Bijv.: 'knip en plakwerk'. Je krijgt dan alleen de resultaten van de combinatie van deze woorden te zien, niet van de woorden afzonderlijk, in dit geval: 'knip-en-plakwerk'.